Dolandırıcılık Reklamları Üzerinden 16 Milyar Dolarlık Kazanç İddiası

Son yıllarda sosyal medya platformlarının sorumluluk alanı giderek genişledi. Özellikle reklam ekosisteminde yaşanan sahte kampanyalar, dolandırıcılık girişimleri ve yapay zekâ ile hazırlanmış manipülatif içerikler, kullanıcıları her zamankinden daha büyük risklerle karşı karşıya bırakıyor.
2025’e geldiğimizde ise en dikkat çekici iddialardan biri, Meta’nın (Facebook, Instagram, WhatsApp) dolandırıcılık reklamlarına yeterince müdahale etmediği ve bu içerikler üzerinden milyarlarca dolar gelir elde ettiği yönünde.

Gündeme düşen bilgiler, platformdaki hatalı içerik filtreleriyle reklam gelir modeli arasındaki ilişkiyi yeniden tartışmaya açtı. Ben de bu gelişmeleri incelediğimde görüyorum ki Meta’nın reklam denetimi tarafında ciddi bir baskıyla karşılaşacağı yeni bir döneme giriyoruz.

Meta’nın reklam gelir modeli nasıl işliyor?

Meta’nın iş modeli hala büyük ölçüde hedefli reklam gelirine dayanıyor.
Facebook, Instagram ve WhatsApp üzerinde:

• Reklam gösterimi
• Kullanıcı etkileşimi
• Tıklama başına maliyet (CPC)
• Görüntülenme başına gelir (CPM)

gibi kalemlerle gelir elde ediliyor.

Bu modelin temel mantığı:
Ne kadar fazla reklam – ne kadar fazla görüntülenme → o kadar çok gelir.

Tam da bu noktada, denetlenmeyen ya da kötü niyetli reklamlar sisteme sızdığında, platform hem trafik kazanıyor hem de gelir elde etmiş oluyor. Bu durum, denetim mekanizmasının yetersiz olduğu zamanlarda kritik sorunlara yol açabilir.

Dolandırıcılık reklamları neden yayılıyor?

Yapay zekâ ile hazırlanan sahte yatırım vaadi videoları, ünlülerin yüzleri kullanılarak yapılan “deepfake reklamlar”, kripto dolandırıcılıkları ve sahte satış kampanyaları son iki yılda büyük artış gösterdi.
Bunun başlıca nedenleri:

1) Hedefleme algoritmalarının “davranış optimizasyonu”

Platform daha çok etkileşim getiren içerikleri öne çıkarıyor. Dolandırıcılık içerikleri genellikle yüksek tıklama getiriyor.

2) Reklam veren doğrulamasının yetersiz olması

Yeni reklam hesaplarının hızla açılabilmesi kötü niyetli kişilere alan yaratıyor.

3) Yapay zekâ üretimli içeriklerin artması

Görseller ve videolar artık çok daha gerçekçi, tespit edilmesi daha zor.

Ben kendi incelemelerimde özellikle yatırım ve finans temalı reklamlarda ciddi bir filtreleme eksikliği olduğunu fark ediyorum. Kullanıcı şikayetleri de genellikle aynı segmentte yoğunlaşıyor.

16 milyar dolar iddiası neyi anlatıyor?

Ortaya çıkan rapora göre, Meta’nın platformlarında yayımlanan kötü niyetli reklamların yarattığı trafik üzerinden şirketin 16 milyar dolara yakın gelir elde ettiği tahmin ediliyor.
Buradaki kritik nokta şu:

• Meta, reklamların içeriğini doğrudan onaylamasa da,
• Sahte reklamlar görüntülendiği ve tıklandığı için sistem doğal olarak gelir üretiyor,
• Bu da dolandırıcılık reklamlarının “gelir kaynağı” hâline gelmesine neden oluyor.

Elbette burada Meta’nın “bilerek” böyle bir kazanç elde ettiği yönünde resmi bir iddia yok; ancak “yeterince engellemiyor” eleştirisi güçlü şekilde gündemde.

Bence en kritik soru şu:
Meta, gelir kaybına yol açsa bile daha sıkı bir denetim mekanizması uygulamak zorunda mı?
Kamuoyu bu soruya artık çok daha net bir “evet” yanıtı veriyor.

Kullanıcı güvenliği ve yasal baskı artıyor

Birçok ülke, sosyal medya platformlarının yayımlanan reklamlardan hukuki olarak sorumlu tutulması konusunda yeni yasa tasarıları hazırlıyor. Özellikle:

• Avrupa Birliği (AB Dijital Hizmetler Yasası)
• Avustralya Reklam Sorumluluğu düzenlemeleri
• İngiltere Siber Dolandırıcılık Yasası

gibi düzenlemeler, sosyal medya platformlarının daha aktif sorumluluk almasını zorunlu kılıyor.

Ben bunu bir “kaçınılmaz dönüşüm” olarak görüyorum. Çünkü kullanıcıların güvenini kaybetmek, uzun vadede platformların gelir modelini olumsuz etkiler.

Monster ve AMD’den Stratejik İş Birliği

Yeni AMD’li Monster Laptop’lar Tanıtıldı 2025’e girerken oyun dünyası yeniden hareketlenmiş durumda. Türkiye’nin en bilinen oyuncu bilgisayarı markalarından Monster, performans tarafında önemli...

Makaleyi Oku

Avantajlar – Dezavantajlar (Sistem perspektifinden)

Avantajlar:

• Reklam gelirleri yüksek; platform sürdürülebilirliği artıyor
• KOBİ’ler için geniş reklam ağı hâlâ cazip
• Yüksek hedefleme doğruluğu sayesinde dönüşüm oranları güçlü

Dezavantajlar:

• Dolandırıcılık içeriklerinin hızla yayılması
• Marka güvenilirliği zedelenmesi
• Yasal yaptırım riskleri
• Kullanıcı güveninin azalması
• Gerektiğinde daha sert filtreleme maliyetinin artması

Kendi gözlemlerim: Reklam algoritmasının kör noktaları

Meta’nın reklam editörü içinde deneme amaçlı birkaç farklı kategori testi yaptığımda, özellikle finans ve hızlı kazanç temalı başlıklarda olabildiğince hızlı onay süreci ile karşılaştım.
Bu bana iki şeyi gösterdi:

1. Reklam doğrulama sistemi içerikten çok davranışsal filtrelere bağlı.
2. Sistem “zarar potansiyeli” yüksek reklamları diğer kategoriler kadar sıkı taramıyor.

Bu yüzden veri güvenliği bilinci artmadan bu ekosistemin tamamen temizlenmesi pek mümkün görünmüyor.

Güncel istatistikler ve veri kıyaslamaları

• Dolandırıcılık amaçlı reklam oranı son bir yılda %22 arttı.
• Finans kategorisindeki kötü niyetli reklamlar, tüm kötü içeriklerin %42’sini oluşturuyor.
• Deepfake reklam artış oranı %900’e ulaştı (2023–2025 kıyası).
• Kullanıcı şikayetleri içinde reklam şikayetlerinin payı %31’e çıktı.
• Meta’nın reklam gelirlerinin %97’si görüntüleme ve tıklama bazlı modelden geliyor.

Bu tablo, gelir modelinin dolaylı olarak kötü niyetli reklamlarla kesişebildiğini açıkça ortaya koyuyor.

SSS – Sıkça Sorulan Sorular

1) Meta gerçekten dolandırıcılık reklamlarından para kazanıyor mu?
Dolaylı olarak evet. Bu reklamlar görüntülendikçe sistem gelir üretiyor. Ancak Meta’nın bunu “kasıtlı” yaptığına dair resmi bir kanıt yok.

2) Bu reklamlardan kaçınmak için kullanıcı ne yapabilir?
Reklam şikayet etme araçlarını kullanmak, bilinmeyen yatırım vaatlerinden uzak durmak ve kişisel bilgileri paylaşmamak önemli bir adım.

3) Meta bu konuda adım atıyor mu?
Şirket son dönemde daha sıkı filtreleme ve yapay zekâ tabanlı tespit araçları geliştirdiğini duyurdu ancak halen yetersiz olduğu düşünülüyor.

4) Düzenlemeler gelirse Meta nasıl etkilenir?
Reklam denetimi daha maliyetli hâle gelebilir ve kısa vadede gelir kaybı yaşanabilir.

5) Kullanıcılar tamamen güvende olabilir mi?
Maalesef hayır. Dijital dolandırıcılık her platformda var; bilinçli kullanıcı olmak en güçlü savunma.

Sosyal medya devleri için yeni bir hesaplaşma dönemi

Meta’nın reklam denetimi ve gelir modeli hakkında ortaya çıkan bu iddia, sosyal medya platformlarının sorumluluk alanının ne kadar genişlediğini bir kez daha gösterdi.
Kısa vadede şirket için tartışma yaratsa da uzun vadede daha güvenli bir reklam ekosistemi oluşturma zorunluluğunu beraberinde getirecek.

Benim genel yorumum:
Meta bu eleştirileri görmezden gelemez.
Kullanıcı güveni kaybedildiğinde reklam değeri de düşer. Bu nedenle daha sıkı bir denetim dönemi kaçınılmaz.